Trong kho tàng ca dao, tục ngữ Việt Nam, nhiều câu ngắn gọn mà chứa đựng triết lý sâu xa về nhân sinh, lao động và ứng xử. Một trong số đó là câu “Lành làm thúng, thủng làm mê”, nghe tưởng chỉ nói chuyện đồ đạc, nhưng thực ra là cách ví von tinh tế, phản ánh lối sống và tư duy thực tế của người xưa.

Thượng úy Minh là sĩ quan kỹ thuật ở trạm ra-đa. Đơn vị thường gọi anh là "Minh 8 giờ". Vì mọi công việc, anh đều lên kế hoạch và thực hiện chính xác đến từng phút, như một "bộ mã nguồn" hoàn hảo. Minh có tư duy phân tích khá độc đáo, luôn tin rằng mọi vấn đề trên đời, từ việc sửa chữa vũ khí, thiết bị đến dọn dẹp vệ sinh doanh trại và ngay cả... chuyện tình cảm đều có thể giải quyết bằng logic.

Câu tục ngữ “Chớ đánh rắn trong hang, chớ đánh đại bàng trên núi” ẩn chứa một triết lý dân gian sâu sắc về sự khôn ngoan, mưu lược và ứng xử trong cuộc sống. Ẩn sau những hình ảnh đời thường là những bài học thấm thía về thế và lực, về cách lựa chọn thời điểm, không gian và phương pháp hành động phù hợp.

Bà con bản Nà Vằn xưa nay chỉ quen nuôi lợn, nuôi gà, nuôi dê... còn chuyện nuôi cá thì cứ như chuyện lạ. Người trong bản bảo nhau: "Cá suối đầy rẫy, bắt một buổi sáng cũng có nồi canh, cần gì phải nuôi".

Tục ngữ Việt Nam từ ngàn xưa đã đúc kết nhiều triết lý sâu sắc về cuộc sống và con người. Một trong những câu nói quen thuộc, giàu ý nghĩa giáo dục là: “Trâu chết để da, người chết để tiếng.” Câu tục ngữ hàm chứa thông điệp đạo lý lớn: Giá trị đích thực của con người là những gì còn lại trong lòng người khác sau khi đã rời xa cuộc đời này.

Phê phán những người chỉ biết nói mà không làm, lời nói không mang lại giá trị hay hiệu quả thực tế, dân gian có câu: "Kẻ nói suông như vườn cỏ dại". Câu nói mỉa mai sâu sắc, lột tả bản chất của những kẻ chỉ giỏi khẩu khí mà không hành động, thông qua một hình ảnh ẩn dụ vừa quen thuộc vừa gợi nhiều suy ngẫm trong đời sống nông nghiệp của người Việt.

Trong đơn vị, ai cũng biết Hùng, chuyên lo hệ thống điện, âm thanh, ánh sáng, loa đài. Người gọn gàng, hiền lành, giỏi sửa chữa nhưng cứ nhìn thấy con gái thôi là Hùng cũng đỏ mặt như bị chập điện.

Trung đội trưởng Huy có biệt danh mà cả đơn vị đều phải công nhận: "Huy lái lụa". Chẳng phải vì anh có bằng đua hay từng thi thố ở một giải đua nào mà vì tài lái chiếc xe Win cũ mèm, vượt mọi địa hình hiểm trở. Chiếc xe như người bạn tri kỷ, gắn bó với anh từ những ngày đầu về đơn vị công tác, cùng anh rong ruổi khắp các bản làng vùng cao. Xe có tiếng máy nổ đặc trưng, lúc nào cũng gầm gào như tiếng cối xay. Yên xe thì phải "độ" thêm vài miếng vá, tay lái hằn những vết mòn thời gian. Có điều đặc biệt, chiếc xe chưa bao giờ phụ lòng người lái.

“Bán trời không văn tự" là một câu nói dân gian nhằm châm biếm, chê bai những kẻ nói năng huênh hoang, khoác lác, hứa hẹn những điều viển vông, to lớn nhưng không có cơ sở hay khả năng thực hiện.